De gemeente Noordoostpolder kent een aanzienlijke hoeveelheid lopende grondexploitaties. Deze grondexploitaties verschillen van elkaar naar aard en omvang, maar voor alle grondexploitaties geldt dat ze onderhevig zijn aan externe en interne risicofactoren en dat de kans bestaat dat het verwachte exploitatieresultaat niet wordt behaald.

Voor een goede financiële beheersing van de projecten is het daarom van belang de risico’s in beeld te krijgen en te monitoren op deze risico’s en de daarop ingezette beheersmaatregelen. Daarnaast is een beeld van het risicoprofiel van de grondexploitaties nodig om het benodigde weerstandsvermogen te bepalen. Het benodigde weerstandsvermogen is de mate waarin de gemeente in staat is tegenvallers op te vangen. Hieraan worden in de gemeentelijke Nota Grondbeleid en het BBV eisen gesteld, onder andere ten aanzien van de verhouding tussen het benodigde weerstandsvermogen en het beschikbare weerstandsvermogen (reserves).

Het in beeld brengen van algemene (conjunctureel/macro-economisch gerelateerde) en project specifieke risico’s is een belangrijke stap in het bepalen van het risicoprofiel op projectniveau. Vervolgens is een betrouwbare kwantificering van de risicoprofielen nodig om de hoogte van de benodigde reserves (weerstandsvermogen) te bepalen. Hiervoor maakt Metafoor gebruik van de Monte-Carlo analyse. De term Monte-Carlo is afgeleid van het beroemde casino in Monte Carlo. Dat betekent niet dat het een methode is die gebaseerd is op gokken, maar de term refereert aan de manier waarop voor elke nieuwe simulatie de startcondities worden bepaald, uitgaande van een verzameling van reëel te verwachten condities. Op basis van een groot aantal at random berekeningen wordt het totale financiële risico van een project (of meerdere projecten) bepaald. Voor de diverse op voorhand geïnventariseerde (financiële) risicovariabelen wordt gesimuleerd dat deze naar boven en/of naar beneden afwijken. Dit gebeurt binnen – eveneens vooraf – vastgestelde bandbreedtes en kansverdeling (bijvoorbeeld driehoeksverdeling).

Bij een Monte Carlo simulatie voert een computerprogramma (in dit geval de module risicomanagement van het rekenmodel GrexManager van Metafoor) op basis van de gekozen kansverdeling 10.000 simulaties uit. Omdat aldus 10.000 keer een waarde voor het resultaat wordt uitgerekend ontstaat automatisch een kansverdeling voor dit resultaat. Dit betekent dat in percentages kan worden aangegeven hoe groot de kans is dat het resultaat zich binnen een bepaalde resultaatsbandbreedte bevindt. Voor de gemeente Noordoostpolder heeft Metafoor aldus per grondexploitatie bepaald wat met 95% zekerheid het minimale resultaat is. Voor het bepalen van de vereiste weerstandscapaciteit is dit een belangrijk gegeven: het verschil tussen het exploitatieresultaat (base case) en het minimale resultaat bij – in dit geval – 95% zekerheid is de waarde waarvoor reserves beschikbaar moeten zijn.

Onze aanpak heeft behalve tot tevredenheid bij de gemeente Noordoostpolder ook geleid tot een vermelding door de commissie Bedrijfsvoering, Auditing Decentrale Overheden (BADO). Deze commissie noemt in haar notitie grondexploitaties de in de gemeente Noordoostpolder toegepaste risicoanalyse als voorbeeld voor risicobepaling, onderbouwing en beheersing.